Procedures tot staatsburgerschap voor onderdanen van derde landen (EMN)

Integratie door het verwerven van staatsburgerschap is omwille van het toegenomen aantal nieuwe migranten in de EU in de laatste jaren een belangrijk onderwerp geworden in vele EU lidstaten. De EMN studie toonde aan dat staatsburgerschap door lidstaten wordt gezien als ofwel het hoogtepunt van het integratieproces, ofwel als bevordering van het integratieproces. Niettemin worden onderdanen uit derde landen in de meeste lidstaten niet actief aangemoedigd om het staatsburgerschap aan te vragen.

Belgisch rapport

De studie neemt als basis de grondige hervorming van de regels over nationaliteitsverwerving die werd doorgevoerd in 2012.

Een van de voornaamste vernieuwingen van de hervorming van 2012 was de invoering van een integratievereiste voor derdelanders die de Belgische nationaliteit aanvragen. Het systeem dat door België werd ingevoerd in 2012 is vrij bijzonder: in plaats van uit te gaan van een inburgeringstoets of -beoordeling, heeft België ervoor gekozen om de door de aanvragers voorgelegde documenten te onderzoeken als bewijs voor verschillende aspecten van integratie.

Er werden twee belangrijke problemen vastgesteld met betrekking tot het huidige wettelijke kader voor nationaliteitsverwerving door derdelanders:

  • een kloof tussen beleid en uitvoering: het uiterst gecodificeerde systeem dat werd ingevoerd, biedt niet voor alle situaties een oplossing. Autoriteiten werden geconfronteerd met verschillende situaties die in de regelgeving niet aan bod komen.
  • een risico op ongelijke behandeling: aangezien beslissingen over aanvragen van verwerving moeten worden genomen door verschillende actoren, die toepassing moeten maken van een rechtskader dat sterk gecodificeerd is, maar veel vragen onbeantwoord laat, bestaat de kans op verschillende behandeling van soortgelijke verzoeken

Een van de conclusies benadrukt dat er nog geen grondige evaluatie van deze belangrijke hervorming werd uitgevoerd. Tot op heden is de enige evaluatie die werd uitgevoerd een beperkte kwantitatieve evaluatie die zich uitsluitend richt op aantallen - met name het aantal aanvragen, het aantal toegekende aanvragen, genderverdeling enz.

 

EU-syntheserapport

De tendens in het aantal personen die de nationaliteit werden toegekend in een EU-28 lidstaat toont een algemene daling tussen 2014 en 2018. Het beleid inzake de verwerving van het burgerschap is in de loop der tijd geëvolueerd en maakte de toegang tot burgerschap in sommige lidstaten liberaler en in andere restrictiever.  

Vanaf 2019 werden beleidsmaatregelen genomen om integratie te faciliteren en om aan maatschappelijke veranderingen te voldoen zoals het verbeteren van gendergelijkheid en sociale inclusie of om kwesties met betrekking tot historische omstandigheden en familiebanden aan te pakken. Omgekeerd werden in sommige landen strengere maatregelen genomen om de veiligheid van de staat te beschermen.

De belangrijkste wegen tot staatsburgerschap zijn de gewone naturalisatie, speciale naturalisatie en het verwerven van burgerschap door geboorte. Alle lidstaten geven de mogelijkheid om het staatsburgerschap te bekomen door gewone naturalisatie, hoewel de regels per land verschillen. Bijvoorbeeld:

  • een burgerschap- of integratietest kan deel uitmaken van een aanvraagprocedure;
  • speciale naturalisatieprocedures zijn vaak beschikbaar en kunnen gronden zoals uitzonderlijke verdienste of baat voor het land of het herkrijgen van verloren burgerschap bevatten;
  • geen enkele lidstaat verleent momenteel automatisch het burgerschap aan kinderen van niet-onderdanen die geboren worden op hun grondgebied (doorgaans is er een minimum verblijfsduur vereist);
  • de meeste lidstaten verlenen burgerschap wanneer een persoon anders staatloos zou zijn en de meerderheid van de lidstaten laten nu dubbele nationaliteit toe.

De criteria en procedures tot toekenning van het staatsburgerschap zijn grotendeels vergelijkbaar in de lidstaten, maar specifieke voorwaarden zoals behandeltermijnen, kosten voor de aanvrager en beschikbare ondersteuning variëren aanzienlijk. Naturalisatie kan een lang en kostelijk proces zijn, met beperkte beschikbare ondersteuning en een positief resultaat is in het algemeen niet gegarandeerd, zelfs wanneer alle voorwaarden werden vervuld.

Recentelijk hebben de maatregelen genomen in het kader van het beperken van de COVID-19 pandemie de behandeling van aanvragen tot staatsburgerschap gehinderd. Sommige lidstaten meldden ofwel een volledige opschorting ofwel een vertraging van diensten en vele lidstaten schrapten hoorzittingen of stelden deze uit ten gevolge van de sluiting van rechtbanken.

Publication Date:
wo 08 jul 2020
Geografie:
Hoofdthema:
Publicatietype:
Opdrachtgever: